Đề bài: Giải thích câu tục ngữ: Ăn ốc nói mò
Bài làm
Văn học Việt Nam ta mang màu sắc đa dạng và phong phú. Đặc biệt là văn học dân gian là kho tàng tri thức vô giá, với nhiều thể loại từ văn xuôi như thần thoại, sử thi, truyền thuyết, cổ tích, ngụ ngôn, truyện cười đến văn vần như ca dao, thành ngữ, truyện thơ, câu đố, tục ngữ. Trong đó, những câu tục ngữ dường như gần gũi với đời sống của người dân hơn cả vì tính ứng dụng thực tiễn của nó là rất cao. Lấy ví dụ điển hình về tục ngữ bằng câu “Ăn ốc nói mò” cũng nói lên đủ đặc điểm của thể loại
Tục ngữ là thể loại văn học dân gian nhằm đúc kết kinh nghiệm, trí thức của nhân dân bằng những câu nói ngắn gọn, súc tích, có vần điệu, dễ nhớ, dễ ứng dụng
Vậy ý nghĩa của câu tục ngữ: “ Ăn ốc nói mò” là gì, tính ứng dụng trong đời sống của nó ra sao, những đối tượng người nào được nhắm đến, nói đến. Ăn ốc: hoạt động ăn uống dùng đến miệng, ốc ở đây có thể hiểu là con ốc đơn thuần. Nói mò : là kiểu ăn nói đoán chừng, đoán ý, thường theo hướng không dẫn chứng sự chính xác cụ thể. Tuy nhiên duy lý mà nói để có thể giải thích được chính xác và đúng đắn ý nghĩa của câu tục ngữ này thì không phải là dễ, đã có rất nhiều lối giải thích khác nhau và đều gây ra nhiều luồng phản ứng chưa thống nhất được ý kiến cụ thể. Bởi vậy, suy nghĩ được và hiểu được ý nghĩa của câu tục ngữ vẫn là tùy theo cách nghĩ, cách hiểu của mỗi người. Tuy nhiên có thể hiểu nôm na, câu tục ngữ “Ăn ốc nói mò” ý chỉ cách ăn nói còn chưa chính xác, độ tin cậy chưa cao, chỉ là suy đoán.
Trong cuộc sống, có rất nhiều trường hợp khi giao tiếp xã hội, trong thực tiễn con người với con người với nhau cũng “Ăn ốc nói mò rất nhiều” Cũng nhiều trường hợp sự suy đoán là vô hại nhưng cũng rất nhiều trường hợp, sự suy đoán thiếu căn cứ dẫn đến tai hại rất lớn.
Nhiều khi sự nói mò trong cuộc sống chỉ đơn thuần ở một khía cạnh của cách nghĩ: Tôi nghĩ, chắc là như vậy, Tôi đoán chừng, Tôi cho là vậy, Theo quan điểm của tôi…Cái sự đoán mò nhưng vẫn thể hiện cho người khác trong mối quan giao tiếp cùng mình nhận ra được đó chỉ là quan điểm cá nhân, suy nghĩ của riêng cá nhân mình thì sự “nói mò”, đoán mò ấy không có sự nguy hại. Tuy nhiên, các nhân mối người khi bày tỏ quan điểm của mình, nhất là những vấn đề dựa phần nhiều trên sự suy đoán thì rất cần thiết phải có sự suy nghĩ thấu đáo trước khi đem ra hội thoại giao tiếp với người khác. Có thể mọi người đều quy chung đó là ngôn luận trong tự do cá nhân của mỗi người nhưng nếu sự việc lặp đi lặp lại, tất cả các lời bình phẩm đều dựa trên sự suy diễn thì uy tín về lời ăn tiếng nói của con người sẽ dễ bị suy giảm.
Còn trong nhiều trường hợp cái vỏ ngụy biện sau khi đã gián tiếp gây ra một đống hậu quả rồi giải thích là do hiểu lầm, do suy đoán sai thật sự phương hại đến chính bản thân mình và người khác rất nhiều. Trong thực tế đã có rất nhiều trường hợp, nhiều người nhìn nhận, đánh giá người khác qua vẻ bề ngoài cũng là sự đoán mò, bởi nhân cách, bản lĩnh con người phải qua tiếp xúc trược tiếp và lâu dài mới có thể đánh giá đúng được bản chất của họ. Hay cũng có rất nhiều trường hợp, chỉ vô tình nhìn ra hành động của một người, do bản tính nên họ thường có lời ăn tiếng nói nhẹ nhàng nhưng chỉ cử hành động có nhiều phần nhút nhát, lập lừng, thiếu tự ti để rồi không quyết đoán được, những trường hợp như vậy rất dễ bị đoán mò là con người thiếu bản lĩnh, để rồi người khác thường có cái nhìn thiếu thiện cảm với họ.
Tựu chung hàm nghĩa của câu “Ăn ốc nói mò ” này thể hiện rõ quan điểm của sự phê phán, không đồng tình với cách ăn nói đoán chừng, suy diễn mà thiếu những dẫn chứng xác thực. Các cụ ta từ ngày xưa cũng đã truyền đời cho con cháu cũng nên nhận thức được rằng, con người rất cần biết “ Học ăn, học nói, học gói, học mở” để thấy được rằng học nói cũng có tầm quan trọng thế nào trong việc hình thành nhân cách và hoàn thiện bản thân của mỗi người.
Nguyễn Lưu
